Statystyki informujące o stanie zdrowia Polaków nie pozostawiają złudzeń – przeżywamy wielki kryzys zdrowia psychicznego. Co dziesiąty Polak w wieku produkcyjnym cierpi na zaburzenia nerwicowe, natomiast z depresją zmaga się 3 procent populacji Polski. Do szpitali psychiatrycznych w ciągu roku trafia nawet do 1,5 miliona osób. Zatrważające wyniki powinny skłonić nas do większego zainteresowania własnym zdrowiem psychicznym oraz zwiększyć wrażliwość na cierpienie naszych najbliższych. W tym celu przyda się porcja edukacji na temat zdrowia psychicznego oraz potencjalnych skutków kryzysu psychicznego.
Kryzys zdrowia psychicznego – co to znaczy?
Podobnie jak w przypadku przewlekłych dolegliwości fizycznych, takich jak kontuzja kolana, kryzys zdrowia psychicznego jest zwykle poprzedzony subtelnymi oznakami. Osoba cierpiąca na zaburzenia psychiczne powinna zacząć doświadczać jednego lub więcej objawów z następujących pięciu kategorii: zaburzenia nastroju, wycofanie społeczne, nieregularne wyrażanie uczuć, zaburzenia myślenia lub wyraźne zmiany w zachowaniu.
Objawy te mogą być początkowo słabo widoczne, ale prawdopodobnie będą rosły w toku postępowania choroby. Chociaż każdy od czasu do czasu czuje zmęczenie i obniżony nastrój, konsekwentne wycofywanie się z przyjemnych zajęć, znaczące zmiany w osobowości, niezdolność do koncentracji lub mówienia w sposób sensowny są najważniejszymi znakami ostrzegawczymi, na które zwracają uwagę terapeuci.
Czym objawiają się kryzysy zdrowia psychicznego?
Wszyscy słyszeliśmy o chorobach takich jak depresja, lęk czy choroba dwubiegunowa. Ale posiadanie diagnozy nie musi oznaczać, że czyjeś zdrowie psychiczne jest w tym momencie w zupełnej rozsypce. Osoba taka może mieć zdiagnozowaną chorobę psychiczną, ale być w stanie dobrze funkcjonować w pracy i w domu. Może też nie mieć konkretnej diagnozy, ale mieć objawy świadczące o przeżywanym kryzysie psychicznym.
Niektóre wczesne oznaki słabego zdrowia psychicznego mogą wyrażać się poprzez następujące symptomy:
– słaba koncentracja,
– łatwe rozpraszanie się,
– sinusoidalny nastrój, który charakteryzuje się naprzemiennym wpadaniem w nastój pozytywny a następnie negatywny,
– trudności w podejmowaniu decyzji
– poczucie mniejszego zainteresowania codziennymi czynnościami oraz chroniczny brak zadowolenia
– obniżony nastrój
– poczucie przytłoczenia sprawami w pracy oraz domu,
– płaczliwość i nadmierna drażliwość,
– zmęczenie i brak energii
– częstsze lub rzadsze spanie oraz zaburzony rytm dnia,
– mniej rozmów i unikanie aktywności społecznej,
– częstsze lub bardzo szybkie mówienie, przeskakiwanie między tematami i pomysłami,
– trudności w kontrolowaniu emocji,
– częstsze spożycie alkoholu lub zażywanie narkotyków,
– nieuzasadniona agresja.
Jak sobie radzić z kryzysami zdrowia psychicznego?
Najlepszym sposobem na radzenie sobie z kryzysem lub sytuacją kryzysową jest zapobieganie im u samych podstaw. Zapobieganie może obejmować:
– Przestrzeganie indywidualnego planu leczenia,
– monitorowanie objawów i reagowanie na wszelkie zmiany w zachowaniu,
– uczenie się umiejętnego radzenia sobie ze stresem oraz rozwiązywania problemów, które są jego skutkiem,
– planowanie z wyprzedzeniem stresujących wydarzeń i mentalne przygotowanie się na ich nadejście,
– prowadzenie zrównoważonego, zdrowego stylu życia,
– udawanie się do lekarza lub terapeuty od razu, gdy tylko zauważysz zmianę w swoim samopoczuciu.
Niestety, starania mające na celu zapobieganie nasilaniu się lub powracaniu objawów nie gwarantują, że nigdy nie będziemy czuć się źle. Dlatego ważne jest, aby przemyśleć, co zrobić, aby kryzys nie wracał zbyt często.
Nie zwlekaj, działaj!
Jeśli przeżywasz kryzys zdrowia psychicznego lub sytuację kryzysową, nie czekaj, aż sytuacja się pogorszy. Jeżeli masz plan działania, postępuj zgodnie z jego założeniami. Jeśli nie masz planu , wykonaj poniższe kroki:
Skontaktować się z przyjacielem lub członkiem rodziny. Jeśli nie jesteś pewien, czy potrzebujesz pomocy lub nie czujesz się komfortowo rozmawiając z profesjonalistą, porozmawiaj z bliską ci osobą. Jeśli masz do niej zaufanie, poproś ją o wezwanie pomocy z zewnątrz. Przyjaciele i rodzina często jako pierwsi zauważają zbliżające się symptomy kryzysu. Mogą oni pomóc ci w skontaktowaniu się z najbliższym internistą lub powiadomić twojego lekarza lub psychiatrę o zauważonych zmianach i pomóc ci w gąszczu formalności.
Po kryzysie lub sytuacji kryzysowej, przyjrzyj się ponownie swojemu planowi działania. Czy pojawiły się nowe znaki ostrzegawcze lub nieoczekiwane zmienne? Co zadziałało lub nie zadziałało w trakcie uzyskiwania pomocy? Rozważ wszystkie te informacje i wykorzystaj je do poprawienia swojego planu alarmowego.